De Ommerschans
Contact
Over ons
Het ca 750 ha groot koloniegebied is als een orthogonaal rooster van wegen, vaarten en sloten aangelegd. Het is grotendeels bewaard en herkenbaar. Er werden in totaal 21 boerderijen gebouwd met ca 35 hectare grote kavels met laanbeplanting. De boerderijen stonden op de kop van een oost-west lopende laan. Een groot aantal boerderijen is vervangen, maar de positie van de nieuwe boerderijen zijn behouden gebleven. Drie boerderijen zijn behouden.
Een ophaalbrug, de oude verdedigingsgrachten, bewakers bij de poort en bij de werkzaamheden op het land moesten voorkomen dat de kolonisten konden ontsnappen. Ook de zogenaamde limiethuisjes droegen hieraan bij.
Een citaat: Toelichting bij het besluit tot aanwijzing van het beschermd dorpsgezicht Ommerschans-Balkbrug gemeenten Hardenberg en Ommen
Over het gebied werd een stre…
Het ca 750 ha groot koloniegebied is als een orthogonaal rooster van wegen, vaarten en sloten aangelegd. Het is grotendeels bewaard en herkenbaar. Er werden in totaal 21 boerderijen gebouwd met ca 35 hectare grote kavels met laanbeplanting. De boerderijen stonden op de kop van een oost-west lopende laan. Een groot aantal boerderijen is vervangen, maar de positie van de nieuwe boerderijen zijn behouden gebleven. Drie boerderijen zijn behouden.
Een ophaalbrug, de oude verdedigingsgrachten, bewakers bij de poort en bij de werkzaamheden op het land moesten voorkomen dat de kolonisten konden ontsnappen. Ook de zogenaamde limiethuisjes droegen hieraan bij.
Een citaat: Toelichting bij het besluit tot aanwijzing van het beschermd dorpsgezicht Ommerschans-Balkbrug gemeenten Hardenberg en Ommen
Over het gebied werd een streng orthogonaal patroon van wegen, vaarten en sloten gelegd, waarbij werd uitgegaan van de Dedemsvaart. Dwars op de Dedemsvaart liep een aantal noord-zuidvaarten met aan weerszijden een jaagpad of een smalle weg. Langs deze vaarten lagen de ontginningsboerderijen, alien van eenzelfde type en elk aangeduid met een nummer. De boerderijen lagen steeds op de kop van een smalle oostwest lopende eikenlaan; de voorgevels waren gericht naar de schans in het centrum van het gebied. Tussen de kavels werden (oost-west) houtwallen aangelegd. Ter hoogte van de boerderijen lagen bruggen over de vaarten en sloten. Het vervoer van de arbeiders naar de ontginningsgronden ging grotendeels over water. De consequente laanbeplanting vormde een contrast met de open bouw- en weilanden en tegelijk een accentuering van het patroon.
In het gebied Ommerschans waren 21 kavels landbouwgrond van elk 35 hectare, met evenzovele boerderijen. Het gebied lag van de buitenwereld afgesloten door een twintigtal zogenoemde limiethuisjes, die op regelmatige afstand van elkaar langs de grenzen waren geplaatst. Van hieruit werd het toezicht op de kolonisten gehouden. De gebouwde voorzieningen voor bewoners en personeel van de Ommerschans concentreerden zich in en random de oude schans, waardoor een vrijwel zelfstandige nederzetting ontstond. Daartoe werd het westelijke deel van de stervormige schans omgevormd en gedeeltelijk bebouwd. Hier bevonden zich onder andere werkplaatsen en moestuinen, een hospitaal, een hervormde kerk met pastorie en een rooms-katholieke kerk, een begraafplaats, een school, een dokterswoning en personeelswoningen.
Van de inrichting van het ontginningsgebied is geen ontwerp bekend, maar een getekende analyse van het patroon van lanen, kavelgrenzen en vaarten laat duidelijk zien dat er een sterk ordeningsprincipe aan ten grondslag ligt. De hoofdvorm is terug te brengen tot een rechthoek, waarbinnen verschillende symmetrieassen te onderscheiden zijn. De oost-westlijn van de Zwolseweg vormt er een. De centrale as wordt gevormd door de oude Ommerweg, die halverwege om de schans heen wordt geleid. De schans vormt tegelijk het centrum en een onregelmatigheid binnen het patroon. Het lijkt er bovendien op dat het noord-zuidsegment waarbinnen de schans ligt, geflankeerd wordt door elkaar spiegelende delen. Dit levert geen verklaring op voor de ordening van het westelijk deel van de rechthoek.