En toen was er ... een UNESCO Werelderfgoed-status!
Het is moeilijk te bevatten dat we volgend jaar (2026) al het eerste lustrum zullen gaan vieren van deze kers op de erfgoedtaart. In het hart van het UNESCO Werelderfgoed ‘Koloniën van Weldadigheid’, het prachtige Frederiksoord, hebben we altijd al geroepen dat de nalatenschap van de Koloniën van Weldadigheid “Werelds Erfgoed” is.
En onbekend maakt gelukkig al lang niet meer onbemind, want het is juist die nominatie geweest (en niet de uiteindelijke status) die ervoor heeft gezorgd dat de Koloniën van Weldadigheid uiteindelijk de plek in onze vaderlandse geschiedenis heeft gekregen die het verdient: inclusief vermelding in de Canon van Nederland én met een Europees Erfgoedlabel voor de betrokken bezoekerscentra.
Werelderfgoed – of erfgoed in algemene zin – heeft vaak de reputatie dat een gebied of monument onder niet alleen een glazen stolp wordt geplaatst, en met een vergrootglas wordt bekeken. Niets is minder maar.
De voormalige landbouwkoloniën van Weldadigheid bruisen van energie! Met prachtige evenementen zoals de Lentefair, Paard en Erfgoed, het bekroonde Corso Frederiksoord tijdens Open Monumentendag en dit najaar de Erfgoed & Ambacht Expo laat de armenkolonie zien waarvoor zij staat: met inwoners en ondernemers vol inspiratie en initiatieven.
Neem bijvoorbeeld de voormalige schooltuinen van de Van Swieten Tuinbouwschool. Na het vertrek van de school verguist en verwaarloosd, maar sinds drie jaar het domein van Vereniging DE PROEF (met hoofdletters inderdaad) waar vrijwilligers met passie, liefde en toewijding de met bramen en Japanse duizendknoop overwoekerde schooltuinen weer in oude luister herstellen. Dit is binnen de voormalige landbouwkolonie ook wel de plek waar ik als erfgoeddeskundige en tuinhistoricus mijn hart heb verpand.
Wat voelt als vreemdgaan, want het verhaal van alle zeven voormalige Koloniën van Weldadigheid moet blijvend verteld worden, tot ver buiten de grenzen van Frederiksoord en zeker voorbij de UNESCO Werelderfgoedstatus. Laat u verleiden om ook buiten de vier met werelderfgoed bekroonde koloniën uw weg te zoeken naar Ommerschans, Willemsoord en het Belgische Merksplas. Laat UNESCO het dankbare vehikel zijn waarmee we samen dit doel voor elkaar gaan krijgen, en niet het doel.
Vijf jaar UNESCO is leuk. Maar 15 jaar samenwerking met alle zeven koloniën is de dankbare inspiratie die uiteindelijk tot dit ‘ultieme’ doel heeft geleid. Laten we dat dan ook alle zeven gezamenlijk vieren. Viert u met ons mee?
Bernard Stikfort
UNESCO koloniemanager
Westerveld/ Weststellingwerf
